Arap Edebiyatında Necip Mahfûz ve Melhametu’l-Harâfîş Adlı Eseri

Necib Mahfuz’un kaleme aldığı Melhametu’l-Harâfîş adlı eseri, yazarın Arap dünyasında nam salmış uzun soluklu eserlerinden biridir. Yazarın romanda işaret ettiği sembolik kurgu tüm insanlığın hayat serüvenidir. Evlâdu Hâratinâ romanında insanlık serüvenini Hz. Âdem (as) ile başlatıp Hz. Muhammed (s.a.v) ile sonlandıran Mahfuz, Melhametu’l-Harâfîş romanıyla insanlığı bir nevi kaldığı yerden devam ettirerek ulaşacağı son noktayı sembolize etmiştir. Yazarın sembolik anlatımı toplumların, nesillerin ve imparatorlukların yıkılış ve yeniden doğuş döngüsünü temsil etmektedir. Bu bağlamda dünyayı sembolize eden sokakta yönetimi elinde bulunduran en-Nâci nesli ve izlediği siyaset İbn Haldun’un Ümran teorisine benzetilebilir. Nasıl ki devletler insanlar gibi doğmuş, büyümüş, yıkılmış ve yerine yeni devletler kurulmuşsa en-Nâci nesli ve kurduğu yönetimler de aynı aşamadan geçerek yıkılmış ve yerine yeni yönetimler kurulmuştur. Tabi bu teori neden-sonuç kapsamında değerlendirildiğinde yönetimin, bu neslin ellerinden çıkma sebeplerinin Fârâbî’nin devlet teorisine ters düşmesinden kaynaklandığı görülmüş olacaktır.